ปัจจุบัน แม้ว่าจีนจะได้รับผลกระทบจากสภาวะที่เศรษฐกิจโลกชะลอตัวและสงครามการค้ากับสหรัฐอเมริกาจนทำให้อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจอยู่ที่ระดับ 6% ซึ่งถือเป็นระดับตํ่าที่สุดในรอบ 27 ปี แต่มิได้หมายความว่าจีนจะลดบทบาทในฐานะประเทศที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของโลกลงแต่อย่างใด ตรงกันข้าม จีนยังคงเป็นตลาดการค้าและเป็นฐานการลงทุนที่ภาคธุรกิจให้ความสนใจเข้าไปดำเนินธุรกิจ รวมถึงชาวต่างชาติที่ยังคงหลั่งไหลเข้าไปทำงาน ซึ่งแน่นอนว่าจำนวนไม่น้อยเป็นชาวไทย
ด้วยเล็งเห็นถึงความสำคัญของภาคธุรกิจไทยที่เข้าไปลงทุนในจีน ซึ่งมีการจ้างแรงงานต่างชาติ รวมถึงพี่น้องชาวไทยที่เข้าไปทำงานในจีนโดยเฉพาะในมณฑลยูนนาน ซึ่งเป็นหนึ่งในมณฑลสำคัญที่ชาวไทยนิยมไปทำธุรกิจ สถานกงสุลใหญ่ ณ นครคุนหมิง จึงได้จัดบรรยายให้ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายแรงงานด้านการจ้างงานชาวต่างชาติในจีน เมื่อเร็วๆนี้ เพื่อให้นายจ้างชาวไทยที่จดทะเบียนบริษัทดำเนินธุรกิจในจีนและแรงงานไทยได้รับทราบถึงสิทธิประโยชน์ ความรับผิดชอบ รวมถึงขั้นตอนการยื่นเอกสารต่างๆ ของมณฑลยูนนาน ดังนี้
1.ด้านการบริหารจัดการแรงงานต่างชาติ
อย่างไรก็ดี ชาวต่างชาติสามารถ ทํางานในประเทศจีนได้โดยไม่ต้องขอใบอนุญาตทํางาน หากมีคุณสมบัติ ดังนี้ (1) ชาวต่างชาติที่ได้รับ “ใบรับรองผู้เชี่ยวชาญต่างประเทศ” ที่ออกโดยสํานักงานผู้เชี่ยวชาญต่างประเทศ (Foreign Experts Affairs) ของจีน โดยเป็นผู้เชี่ยวชาญชาวต่างชาติด้านเทคโนโลยีหรือด้านบริหารซึ่งรัฐบาลจีนว่าจ้างโดยตรง หรือเป็นผู้เชี่ยวชาญชาวต่างชาติด้านเทคโนโลยีหรือด้านบริหารที่มีตําแหน่งด้านเทคโนโลยีระดับสูงเป็นต้น (2) ชาวต่างชาติที่ได้รับ “ใบอนุญาตชาวต่างชาติทํางานด้าน ปิโตรเลียมในทะเลจีน” ซึ่งไม่ต้องขึ้นมาบนพื้นแผ่นดินของประเทศจีน และ (3) ชาวต่างชาติที่ได้รับการอนุมัติจากกระทรวงวัฒนธรรมจีนในการแสดงศิลปะและวัฒนธรรม
2. ด้านการจ้างงาน นายจ้างและลูกจ้างต้องดำเนินการ (1) ทําสัญญาจ้างงานตามกฎหมายจีน โดยสัญญาจ้างงาน มีอายุสูงสุดไม่เกิน 5 ปี โดยอ้างอิงกฎระเบียบเกี่ยวกับสิทธิแรงงานและสภาพแวดล้อมในการทํางานสําหรับลูกจ้างชาวต่างชาติใช้กฎระเบียบเดียวกับลูกจ้างจีน และ (2) ยื่นขอต่ออายุใบอนุญาตทํางาน (Work Permit) 30 วันก่อนใบอนุญาตทํางานหมดอายุ หากไม่ต่ออายุ ถือว่าใบอนุญาตทํางานถูกยกเลิกโดยอัตโนมัติ หากลูกจ้างชาวต่างชาติเปลี่ยนนายจ้างหรือพื้นที่ทํางานจะต้องดําเนินการขอเปลี่ยนใบอนุญาตทํางานใหม่ หากลูกจ้างชาวต่างชาติทําผิดกฎหมายจีนหรือถูกเลิกจ้าง นายจ้างต้องแจ้งกรมทรัพยากรมนุษย์และสวัสดิการสังคม และ Public Security Bureau Exit and Entry Administration Office ทันที เพื่อยกเลิกสัญญาจ้างงาน ใบอนุญาตทํางาน และใบอนุญาตพํานัก ทั้งนี้ หากลูกจ้างชาวต่างชาติทํางานโดยไม่มีใบอนุญาตทํางาน จะถูกลงโทษตามกฎหมายจีน ตั้งแต่การปรับจนถึงการให้ออกนอกประเทศ
3. ด้านประกันสังคม กฎหมายประกันสังคมของจีนกำหนดให้ลูกจ้างชาวต่างชาติต้องเข้าระบบประกันสังคม เพื่อรับประโยชน์จากสถานะ 5 กรณี ได้แก่ (1) ชราภาพ (2) เจ็บป่วย (3) ว่างงาน (4) บาดเจ็บจาก การทํางาน และ (5) คลอดบุตร ซึ่ง 3 กรณีแรก กฎหมายกำหนดให้นายจ้างและลูกจ้างชาวต่างชาติจ่ายเงินร่วมกัน และ 2 กรณีหลัง กฎหมายกำหนดให้นายจ้างจ่ายเงินฝ่ายเดียว
นอกจากนี้ นายจ้างและลูกจ้างยังควรทราบเกี่ยวกับ
1. สัญญาจ้างงาน นายจ้างและลูกจ้างต้องทําสัญญาจ้างงานเป็นลายลักษณ์อักษรภายใน 30 วัน นับจากวันแรกที่ทํางาน หากไม่มีการทําสัญญาจ้างงานภายใน 30 วันตามกฎหมายกําหนด ลูกจ้างสามารถฟ้องให้นายจ้างจ่ายค่าจ้างของเดือนที่ 2-12 ในอัตรา 2 เท่าของค่าจ้างเดือนแรก (หรือค่าจ้างที่ได้ตกลงกันไว้) และตั้งแต่เดือนที่ 13 เป็นต้นไป ให้ถือว่าการจ้างงานดังกล่าวเป็นการว่าจ้างแบบไม่มีกําหนดระยะเวลา (No Fix Term Contract) โดยอัตโนมัติ
2. ช่วงทดลองงาน กรณีสัญญาจ้างงานมีอายุไม่ถึง 1 ปี กําหนดให้มีช่วงทดลองงานได้ไม่เกิน 1 เดือน กรณีสัญญาจ้างงานมีอายุระหว่าง 1-3 ปี กําหนดให้มีช่วงทดลองงานได้ไม่เกิน 2 เดือน และกรณีสัญญาจ้างงานมี อายุตั้งแต่ 3 ปีขึ้นไป กําหนดให้มีช่วงทดลองงานได้ไม่เกิน 6 เดือน
3. การยกเลิกสัญญาจ้างงาน แบ่งเป็น 4 กรณี ได้แก่ (1) กรณีนายจ้างและลูกจ้างตกลงร่วมกัน ก็สามารถยุติสัญญาจ้างงานได้ (2) กรณีลูกจ้างขอลาออก ต้องแจ้งล่วงหน้า 30 วัน หากอยู่ในช่วงทดลองงานต้องแจ้งล่วงหน้า 3 วัน (3) กรณีนายจ้างทําผิดสัญญาจ้างหรือผิดกฎหมาย ลูกจ้างสามารถยกเลิกสัญญาได้ โดยนายจ้างจะต้องจ่ายเงินชดเชยแก่ลูกจ้าง (รวมทั้งกรณีนายจ้างเลิกจ้างโดยลูกจ้างไม่มีความผิด) โดยนายจ้างต้องจ่ายค่าชดเชยการเลิกจ้าง 1 เดือนต่ออายุงาน 1 ปี และ (4) กรณีลูกจ้างไม่ผ่านการทดลองงาน หรือลูกจ้างกระทําผิดจนสร้างความเสียหายแก่นายจ้าง โดยนายจ้างไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยเลิกจ้าง เวลาทํางานไม่เกิน 8 ชั่วโมง/วัน ไม่เกิน 40 ชั่วโมง/สัปดาห์ และมีวันหยุดอย่างน้อย 1 วัน 1 สัปดาห์
4. ค่าตอบแทน ได้แก่ (1) ค่าจ้าง นายจ้างจะต้องจ่ายค่าจ้างตรงตามเวลาและครบตามจํานวน โดยไม่ตํ่ากว่าอัตราค่าจ้างขั้นตํ่าตามที่กฎหมายกําหนด (ปัจจุบันอัตราค่าจ้างขั้นตํ่าในนครคุนหมิง 1,670 หยวน/เดือน) และ (2) ค่าล่วงเวลา ซึ่งหากเป็นการทํางานล่วงเวลาในวันทํางานปกติ ให้นายจ้างจ่ายค่าล่วงเวลา 1.5 เท่าของค่าจ้าง หากเป็นการทํางานล่วงเวลาในวันหยุดประจําสัปดาห์ ให้นายจ้างจัดสรรวันหยุดชดเชยให้แก่ลูกจ้างหรือจ่ายค่าล่วงเวลา 2 เท่าของค่าจ้าง และหากเป็นการทํางานล่วงเวลาในวันหยุดตามที่กฎหมายจีนกําหนด (11 วัน ได้แก่ วันตรุษจีน 3 วันวันชาติจีน 3 วัน และวันหยุดอื่นอีก 5 เทศกาล เทศกาลละ 1 วัน) ให้นายจ้างจ่ายค่าล่วงเวลา 3 เท่าของค่าจ้าง
ที่มา:ฐานเศรษฐกิจ